Bu bir öğrenci projesidir. 2014-2015 Güz Dönemi Proje 5 tesliminde okula verilen atölye çalışması nihai ürünüdür.
İÇİNDEKİLER
1. GİRİŞ
2. GZFT ANALİZİ
2.1. Bartın Merkez İlçesinin İç Dinamikleri
2.1.1. Bartın Merkez İlçesinin Güçlü Yönleri
2.1.2. Bartın Merkez İlçesinin Zayıf Yönleri
2.2. Bartın Merkez İlçesinin Dış Dinamikleri
2.2.1. Bartın Merkez İlçesinin Fırsatları
2.2.2. Bartın Merkez İlçesinin Tehditleri
3. VİZYON
4. AMAÇLAR VE HEDEFLER
4.1. Amaçlar
4.2. Hedefler
5. SENTEZ
5.1. Bartın Merkez İlçesinde Sektörel Tespitler
5.1.1. Turizm
5.1.2. Tarım ve Hayvancılık
5.1.3. Lojistik
5.1.4. Sanayi
5.1.5. Eğitim
5.2. Bartın Merkez İlçesinde Köyler Bazında Tespitler
6. ÖNERİ
6.1. Bartın Merkez İlçesinde Sektörel Öneriler
6.1.1. Turizm
6.1.2. Tarım ve hayvancılık
6.1.3. Lojistik
6.1.4. Sanayi
6.1.5. Eğitim
6.2. Bartın Merkez İlçesinde Köyler Bazında Tespitler
7. SEKTÖREL PROJEKSİYON
8. DEĞERLENDİRME
9. SONUÇ
10. KAYNAKLAR
2. GZFT ANALİZİ
2.1. Bartın Merkez İlçesinin İç Dinamikleri
2.1.1. Bartın Merkez İlçesinin Güçlü Yönleri
2.1.2. Bartın Merkez İlçesinin Zayıf Yönleri
2.2. Bartın Merkez İlçesinin Dış Dinamikleri
2.2.1. Bartın Merkez İlçesinin Fırsatları
2.2.2. Bartın Merkez İlçesinin Tehditleri
3. VİZYON
4. AMAÇLAR VE HEDEFLER
4.1. Amaçlar
4.2. Hedefler
5. SENTEZ
5.1. Bartın Merkez İlçesinde Sektörel Tespitler
5.1.1. Turizm
5.1.2. Tarım ve Hayvancılık
5.1.3. Lojistik
5.1.4. Sanayi
5.1.5. Eğitim
5.2. Bartın Merkez İlçesinde Köyler Bazında Tespitler
6. ÖNERİ
6.1. Bartın Merkez İlçesinde Sektörel Öneriler
6.1.1. Turizm
6.1.2. Tarım ve hayvancılık
6.1.3. Lojistik
6.1.4. Sanayi
6.1.5. Eğitim
6.2. Bartın Merkez İlçesinde Köyler Bazında Tespitler
7. SEKTÖREL PROJEKSİYON
8. DEĞERLENDİRME
9. SONUÇ
10. KAYNAKLAR
1. GİRİŞ
Dönem içerisinde
yapılan tematik analizler çerçevesinde kişisel olarak geliştirilen GZFT
analizi, sentez, vizyon, amaçlar ve hedefler, öneri ve sektörel projeksiyon
bilgilerinin bulunduğu rapordur.
Bireysel çalışmayı
yürütürken Bartın Merkez İlçesine ait; güçlü, zayıf yanlar ile fırsat ve
tehditler belirlenmiş, daha sonra sentez çalışması ile alana dair tespitler
saptanmıştır. Bartın Merkez İlçesi için
vizyon çizilip bu vizyona uygun amaçlar ve hedefler belirlenmiştir. Bunun
sonucunda alana dair geliştirilebilecek ve ortaya çıkarılabilecek potansiyeller
çerçevesinde öneri çalışması ile süreçte 1/5000 İmar Planı yapımında önemli
olan ve sektörel projeksiyon yöntemiyle ulaşılan nüfus verileri incelenmiştir.
2. GZFT ANALİZİ
Bartın Merkez
İlçesinde yapmış olduğumuz analizler ve anket sonuçlarına göre çalışma alana
dair iç (güçlü ve zayıf yönler) ve dış (fırsatlar ve tehditler) dinamikler
belirlenmiştir. Bu analizin yapılma sebebi ise alana dair amaç ve hedefler
belirlenirken, ilçeye dair belirgin özelliklere hakim olmaktır. Daha sonraki
planlama aşamalı için GZFT analizi önemli bir basamak olup; sentez ve öneri
için ise altlık oluşturmaktadır. (bkz.: Tablo-1)
GZFT analizi, kendi
içerisinde sektörel bazda değerlendirme başlıkları ile ayrılmıştır.
2.1.Bartın Merkez İlçesinin İç Dinamikleri
2.1.1.
Bartın
Merkez İlçesinin Güçlü Yönleri
Değerlendirme
kriterlerine göre öncelikle tarım sektöründeki güçlü yönler ele alınmıştır.
Buna göre Bartın’da 78.000 ha tarıma uygun alanın bulunması ve bu alanın 7.304
ha’ını sulu tarım arazilerinin ve 36.695 ha’ını kuru tarım arazilerinden
oluşması başlıca güçlü kaynak olarak belirlenmiştir. Bu alanlarının %52’sinin
işlenmektedir. Bartın Merkez İlçede belirlenen Gözpınar Köyü’nde organize
hayvancılık yapılmaktadır. Ayrıca plan önerilerinde belirlenen alanlarda mera
alanlarının bulunması da buradaki yapılacak organize hayvancılık için güçlü bir
yön oluşturmaktadır.
Tablo-1: Bartın Merkez İlçesi İçin
Yapılan GZFT Analizi
Çilek, kestane ve
fındık gibi tarımsal nitelikli bitkilerin Bartın’da yetişebiliyor ve yetişiyor
olması başka bir güçlü yönüdür. Bunun dışında mobilya, kerestecilik, orman
ürünleri işletmeciliğinde, kağıt hamurunda, ahşap tekne ve yat yapımında
kullanılabilecek sert ve yumuşak tiplerinde ağaç türlerini barındıran ormanlara
sahiptir. Habitat ve ekosistem çeşitliliği ve zenginliği ve ayrıca bitki ve
yaban hayvan çeşitliliği ve zenginliğine sahiptir.
Turizm sektöründe ise
Bartın Çayı’nın bulunması ve buranın tarihi bir öneme sahip olması ile çayın
kenarında “Yalı boyu” adında bir alanın da tarihi Bartın ahşap evleri ile bir
değere sahip olması buranın değerini artırmaktadır. Ayrıca her mevsim farklı
turizm etkinliklerinin yapılabildiği alanlara sahip olması da Bartın’ın güçlü
yanlarındandır. Yazın plaj turizmine elverişli İnkum ve Kızılkum Köylerinin
bulunması ve doğusunda ise Küre Dağları Milli Parkı’nın bulunması sebebiyle
turizm sektörü açısından düşünüldüğünde oldukça zengin bir alandır.
Bunların yanı sıra
Bartın’da işletmecisinin yine Bartın Belediyesi olduğu, “Bartın Limanı”
bulunmaktadır. Bartın ayrıca coğrafi konumu nedeniyle İç Anadolu Bölgesi için
optimum lojistik konuma sahip bir bölgede yer almaktadır. Bunlar lojistik
sektörü düşünüldüğünde Bartın için güçlü yönleri oluşturmaktadır.
Sanayi sektörü
düşünüldüğünde Bartın İline 5084 sayılı teşvikler kanunu kapsamında uygulanan
enerji desteği ile ilde yeni tesis ve istihdam sayısının artmasına yönelik
birçok güçlü yön bulunmaktadır. Bartın İli Merkez İlçesinin sınırları dahilinde
bir Organize Sanayi Bölgesinin bulunması ve doluluk oranının %100’e ulaşması,
sanayi alanlarının ve OSB’nin erişilebilirlik açısından incelendiğinde
ulaşılabilir olması ve Bartın Limanı’na yakın olması da sektörün
gelişebilirliğini destekleyen yönlerdir.
Genel olarak
bakıldığında ve sosyo-ekonomik durumu göz önünde bulundurulduğunda Bartın İli
Merkez İlçesinde İşgücü maliyetinin düşük olması, alanda Üniversitenin
bulunması, meslek yüksekokullarıyla sektörlere ara eleman yetiştirilmesi,
üniversite öğrenci ve personeli için yeni hizmet alanlarının açılması ve
dinamik genç nüfusunun yüksek olması da eklenebilecek güçlü yönlerdendir.
2.1.2.
Batın
Merkez İlçesinin Zayıf Yönleri
Tarıma uygun olup
işlenmeyen alanlar %48’lik bir orana sahip olması, tarım alanlarındaki arazilerin
küçük ve parçalı olması, tarımda bilgi ve girdi kullanma düzeyinin düşük olması
tarıma dayalı zayıf yönlerdendir. Ayrıca tarımsal ürünlerin yerel pazar içinde
pazarlanması ve sanayide işlenebilecek bazı hammaddeleri üretebilecek
niteliklere sahip toprağa sahip olmasına rağmen bu potansiyeli kullanamaması da
bir diğeridir. Alanda ayrıca vahşi depolama alanlarının bulunması ve sanayi,
konut ve ulaşım araçları emisyonlarına bağlı olarak hava kirliliğinin de
bulunması tarım için özellikle de organik tarım için oldukça zayıf bir yön
olarak ortaya çıkmaktadır.
Turizm yönünden
incelendiğinde ise dikkat çeken noktalardan biri Bartın Çayı’ndaki kirlilik ve
çay etrafındaki rekreatif eksiklikler olarak saptanmıştır. Ayrıca turizm değeri
yüksek olan Bartın Merkez İlçesi’nin yeterli ve etkili bir şekilde reklam ve
tanıtım faaliyetlerinin yapılmaması buna ek olarak tur şirketlerinin Bartın’ı
seyahat rotalarına eklememesi Bartın İli Merkez İlçesi için başka bir zayıf yön
olarak tespit edilmiştir. Tüm bunlar dışında turizm tesislerinin bulunduğu
alanlarda yeterli miktarda fonksiyon alanlarının bulunmaması ve bu bölgelerdeki
altyapı eksiklikleri, turizm tesisi sayısının yetersizliği ve turizm
faaliyetlerinin geliştirilmesine yönelik bölgesel düzeyde stratejik bir planın
bulunmaması alanın turizm açısından zayıf yönlerini oluşturmaktadır.
Lojistik ve ulaşım
açısından incelendiğinde ise Bartın Merkez İlçesi içerisinde demiryolunun
bulunmaması, Bartın Limanı’nın RO-RO seferlerine uygun olmaması ve limanın %50
kapasite ile hizmet vermesi zayıf yön olarak dikkat çekmektedir.
Hammaddelerin
dışarıdan temin edilmesi ile üretim maliyetinin artması, sanayi alanlarında ve
OSB’de hammaddelerin dışarıdan temin edilmesi, Organize sanayi bölgesinin %100
doluluk oranına sahip olduğu için yeni yatırımlara kapalı olması sanayi sektörü
için saptanmış olan zayıf yönlerdir.
Bartın Merkez İlçesi
Sosyo-ekonomik olarak değerlendirilmeye alındığında; kırsal alandan kentsel
alana göç vermesi, nitelikli eleman eksikliğinin bulunması, işsizlik sorununun
olması, meslek yüksekokullarındaki öğrencilerin mezun olduktan sonra Bartın’da
kalmamaları da zayıf yönleri oluşturmaktadır.
2.2.Bartın Merkez İlçesinin Dış Dinamikleri
2.2.1.
Bartın
Merkez İlçesi için Fırsatlar
Tarım alanında
yapılacak yeni politikalar ve teşvikler doğrultusunda verimli üretimin
gerçekleştirilebilmesi Bartın Merkez İlçesi için fırsat niteliğindedir.
Bartın Limanına
kruvaziyer nitelikli gemilerin yanaşması ile turist sayısının artabilmesi,
Dünya’da ve Türkiye’de alternatif turizm türlerine olan İlginin artması ve
küresel ısınma sebebiyle kuzeydeki alanların da turizm için tercih edilebilir
olması Bartın Merkez İlçesi için turizm sektöründeki fırsatlar olarak
belirlenmiştir.
Alana dair lojistik
sektörü başlığı altında fırsatlar incelendiğinde ise; Bartın Limanı’nın
uluslararası öneme sahip olması ve gümrük kapısı özelliği bulunması, Rusya,
Romanya, Ukrayna ve Bulgaristan ile ithalat ve ihracatta bulunması, üst ölçekli
planlarda demiryolu ulaşım ağının eklenmesi önemli olan hususlardandır.
2009 yılında yeni
yatırım teşvik sistemine göre 3.derecede kalkınma önceliği olan yöre olarak
Bartın’ın da yer alması, Bartın Limanı ve teşviklerle dışarıdan yatırım
yapılması ve yeni istihdam alanları oluşturmaya yatkın olması, 5084 sayılı
teşvik kanunu kapsamında uygulanan enerji desteğinin illere dağılımı
incelendiğinde yeni tesis sayısı ve istihdam sayısının ortalamanın üstünde
çıkması sanayi alanında fırsat olarak belirlenmiştir.
Bunların dışında yeni
açılacak olan iş sahalarıyla birlikte çevre illerden göç alabilmesi de
sosyo-ekonomik fırsatlar arasında yer almaktadır.
2.2.2.
Bartın
Merkez İlçesi İçin Tehditler
1.dereceden deprem
bölgesinde bulunması, Bartın Çayının debisinin düzensiz olması nedeniyle potansiyel
sel ve taşkın alanları yaratması, Bartın İli Merkez İlçesinde bulunan kentsel
sit alanı ilan edilmiş olan yerlerdeki restorasyon işlemlerinde bürokratik
sıkıntıların çıkabilmesi başlıca tehditlerden gösterilebilmektedir. Ayrıca
Filyos Vadisi Projesi ile Zonguldak için önerilen projeyle, Bartın Limanının
Lojistik faaliyetlerinin etkilenebilmesi, ülkenin önde gelen demir-çelik ağır
sanayi bölgesi olması ve işsizliğe bağlı olarak il dışına göç vermesi Bartın
Merkez İlçesinin başlıca tehdit unsurları olarak belirlenmiştir.
3. VİZYON
Sahip olduğu doğal
çevreyi koruyup, tüm bu değerleri geleceğe taşıyabilen, turizm sektörü ve tarım
destekli sanayi sektörü ile ekonomisi gelişen sürdürülebilir kent Bartın.
4. AMAÇLAR VE HEDEFLER
4.1.Amaçlar
· Sahip
olduğu doğal çevreyi koruma-kullanma çerçevesinde değerlendirmesi,
· Turizm
sektörüne uygun teşvik ve tanıtımlar ile turizmin yeni ve güçlü bir istihdam
kolu oluşturması,
· Tarıma
uygun topraklarının işlenmesi ve bunların işlenebileceği sanayi alanlarının
yaratılması
İle bölgede gelişme
amaçlanmaktadır.
4.2.Hedefler
· Küre
Dağları ile dağcılık turizminin ve doğa turizminin geliştirilmesi,
· Karadeniz’e
kıyısı olan ve plaj kapsamında olan kıyıların düzenlenip, gerekli fonksiyonlar,
tesisler ve donatılar ile turizmde Bartın için cazibe merkezi haline
getirilmesi,
· Çilek,
fındık, kestane gibi ürünlerin üretiminin desteklenmesi ve geliştirilmesi,
· Sanayi
fonksiyonları için ayrılmış olan Organize Sanayi Bölgesinde, sanayi
faaliyetlerini toplamak ve çevreye olan zararlarını en aza indirmek,
· Organize
hayvancılığın desteklenmesi ve belirlenen yerlerde yapılmasının sağlanması,
· Üniversite-Belediye
işbirliğinin sağlanması ile yeni girişimlerin gerçekleştirilmesi,
5. SENTEZ
Dönem içerisinde
yapılan tematik analizler sonucunda Bartın Merkez İlçesinin eğilimlerinin
gösterildiği çalışma olarak sentez paftası hazırlanmıştır. Bu çalışmada alana
dair sektörel tespitler de bulunmaktadır. Sentez çalışması bir sonraki aşama
olan öneri basamağı için altlık oluşturan önemli bir çalışmadır(bkz.: pafta1).
Pafta1: Sentez Çalışması Paftası
5.1.Bartın Merkez İlçesinde Sektörel Tespitler
Sentez ile alandaki
eğilimleri sektörel bir çizelge doğrultusunda incelendiğinde: turizm, tarım ve
hayvancılık, lojistik, sanayi, eğitim başlıklarında değerlendirilmiştir.
5.1.1.
Turizm
Bartın İli Merkez
İlçesi Karadeniz’e kıyısı olan konumu sebebiyle turizm açısından elverişli bir
konumda yer almaktadır. İlçede bu doğrultuda incelendiğinde öne çıkan
yerleşimler ise Kızılkum, Hatipler, Güzelcehisar, Karasu’dur. Ayrıca bu
yerleşimlerden Kızılkum, Mugada, Güzelcehisar ve Karasu bölgelerinde turizm
tesisleri de bulunmaktadır. Bu alanlar doğal, kültürel ve tarihsel turizm
alanları olarak belirlenmiştir. Mugada’da bulunan trihi kalıntılar ise alanın
tarihsel turizm için elverişli olmasındaki başlıca nedendir.
Turizm tesis
alanlarının bulunduğu yerler ve konaklama tesis sayısı göz önüne alındığında
durum şöyledir:
-
Bartın Merkez: 8 adet
-
İnkum: 14 adet
-
Kozcağız: 1 adet
Bunların dışında alan
içerisinde bulunan Bartın Limanı kruvaziyer gemilerinin yanaşması için uygun ve
gümrük işlevini de barındırmaktadır. Yabancı turistlerin bu bölgeyi
kullanmalarına olanak sağlayabilecek niteliklere sahip ulaşım bağlantısı olarak
Bartın Limanını da gösterebilmekteyiz. 2008 verilerine göre 8 adet kruvaziyer
gemi ile toplamda 957 yolcu gelmiş olan Bartın Limanı geliştirilebilir bir
özelliğe sahiptir.
Bartın Merkezinde
kültür turizmi için de uygun olduğu belirtilmektedir. Bartın Çayı ve kenarına
yapılmış olan ve Bartın’ın kültürel kimliğini oluşturan Bartın ahşap evleri
bulunmaktadır. Çay boyunca uzanan yola “Yalı Boyu” denmekte ve buradan tarihi
binalar görülmektedir.
Bartın Merkez
İlçesinin bunlara ek olarak doğa turizmi ve dağcılık faaliyetleri için de uygun
bir yer olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu değerlendirmenin uygun
görülmesindeki temel sebep ise Küre Dağları Milli Parkının bir kısmının alan
sınırları içerisinde bulunması ve Bartın’ın doğal güzellikleri ve yaylaları
olarak belirtilmektedir.
5.1.2.
Tarım
ve Hayvancılık
Tarım alanında
Bartın’ın öncelikle TR81 bölgesi içerisinde olduğunu göz önüne alarak TR81
bölgesinin Türkiye’deki tarım alanlarında işlenen tarım alanına bakıldığında:
Türkiye’de toplam işlenen tarım alanı 20.459.021 ha iken TR81 bölgesinde
işlenen tarım alanı 122.954 ha olarak belirlenmiştir(TÜİK, 2012). Bu rakamlar
yüzde olarak incelendiğinde yaklaşık olarak Türkiye’de İşlenen tarım
alanlarının %1’i TR81 bölgesine ait olduğu sonucu çıkarılmaktadır(Bkz.:
Grafik1).
(Kaynak: TÜİK, 2012)
Aynı şekilde Bartın
İlinde işlenen tarım arazilerinin TR81 bölgesi içerisindeki durumuna bakılacak
olunduğunda ise: 122.954 ha alan içerisinde 40809’u Bartın İline ait olduğu
sonucu çıkmaktadır(TÜİK, 2012). Yüzde olarak değerlendirildiğinde TR81
bölgesinin işlenen tarım arazilerinin %33’ü Bartın İlinde olduğu sonucu
çıkmaktadır(Bkz.: Grafik2).
(Kaynak: TÜİK, 2012)
Bartın İli toplam
işlenen tarım alanları bütününde alansal kullanımlarını, %93 ekilen tahıllar ve
diğer bitkisel ürünler alanı, %2,5 nadas alanı ve %4,5 ise sebze bahçeleri
alanı oluşturmaktadır. Bartın İli hasat edilen bitkisel ürünler ve tahılların
%66’sını tahıllar, %30’unu saman ve ot, %4’ünü ise patates, kuru baklagil,
yenilebilir kök ve yumrular ve yağlı tohumlar oluşturmaktadır. Hasat edilen bu
ürünler ağırlık bakımından ise %87.2lik bölümü ot ve saman oluştururken,
%11,5’unu tahıllar ve %1,5’unu da diğer mahsuller oluşturmaktadır. Tarımsal
üretim değerleri incelendiğinde ise TR81 bölgesi Türkiye’nin %0,7’sini
oluştururken, Bartın İli Türkiye’nin %0,2’sini oluşturmaktadır.
Bartın İlçe Merkezi
olarak incelendiğinde tarıma uygun alan olarak 43.999 ha alan olduğu
saptanmıştır. İşlenen tarım alanı ise Merkez İlçede 22.879 ha’dır.
Bartın için sentez de
belirtilen bazı özel ürünlere bakıldığında ise çilek için Türkiye üretiminin
%0,3’ünün Bartın İline ait olduğu saptanmıştır. Bartın çilek üretiminde
Türkiye’de 18. sırada gelmektedir. Fakat Dünya genelinde incelendiğinde Türkiye
çilek üretiminde %7 üretim ile 3. sırada ser almaktadır. Bartın Merkez
İlçesinde 14 köyde çilek üretimi gerçekleştirilmektedir. Kapladığı alan ise
85,3 ha olarak hesaplanmıştır. Sentezde çilek üretiminin bulunduğu köyler
gösterilmiştir.
Başka bir özel ürün
olarak da fındık üretimi Bartın Merkez İlçesinde gerçekleştirilmektedir.
Türkiye Dünya genelinde bakıldığında en çok fındık üreten ülke olarak
gösterilmektedir. Türkiye içerisinde Karadeniz Bölgesi şartlarında uygun
yetişme koşulu bulan fındık için sıralama yapıldığında ise Türkiye’de 14.
Sırada olduğu ve 7016 ton fındık üretiminin gerçekleştiği bilinmektedir.
Kapladığı alan bakımından incelendiğinde toplamda 608 ha’lık alanda fındık
ağacı bulunmaktadır. Sentezde fındık üretiminin gerçekleştirildiği köyler
gösterimlere eklenmiştir.
Kestane ise Bartın İli
için bir diğer önemli özel ürün olarak alanda üretiminin gerçekleştirildiği
tarım ürünüdür. Türkiye Dünya genelinde kestane üretiminde 4. Sırada yer
alırken, Bartın Türkiye’de 7. Sırada bulunup 2.578 ton kestane üretiminin
gerçekleştirildiği ilçedir. Bartın İlçe Merkezinde kestane üretiminin
gerçekleştirildiği alan 890 ha’lık alan kaplamaktadır.
Tarım eğilimlerinin
dışında alanda hayvancılık da yapılmaktadır. Yapılan hayvancılığın ekonomik bir
faaliyet olmaktan çok alanın ihtiyacı kadar yapılan bir üretimden söz etmek
mümkündür. Et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri ve yumurtacılık
yapılmaktadır.
Et ve et ürünleri
incelendiğinde alanda 5 adet mezbaha bulunduğu; yumurtacılık sektöründe ise
alanda 1 adet tesis bulunduğu tespit edilmiştir. Bunun dışında alandaki
hayvancılığa dair işletme bilgilerinin çoğu sanayi başlığı altında, ürün
işlemeyle ilgili olarak verilecektir.
5.1.3.
Lojistik
Lojistik, ürün/yükün
çıkış ve varış noktaları arasındaki tüm malzeme hareketlerinin eşgüdümüdür.
Taşımacılık ve depolama faaliyetlerinin entegrasyonu ile başlar ve bu
faaliyetlere gümrükleme, iade, paketleme, tersine faaliyetler, stok yönetimi ve
dağıtım gibi faaliyetleri de entegre ederek kapsamını geliştirir. Lojistiğin
ürün akışı ile ilgili faaliyetleri; taşıma, depolama, paketleme ve katma
değerli işlemlerdir. Hizmet akışı ile ilgili faaliyetleri; gümrükleme, sigorta,
muayene/gözetim, stok yönetimi ve sipariş yönetimi/müşteri hizmetleridir. (Lojistiğe
Giriş, Prof. Dr. Mehmet TANYAŞ, s.4)
Lojistik Yönetim
Konseyi tarafından yapılan lojistik tanımı; “müşterilerin ihtiyaçlarını
karşılamak üzere her türlü ürünün, servis hizmetinin ve bilgi akışının
başlangıç noktasından(kaynağından), tüketildiği son noktaya(nihai tüketiciye)
kadar olan tedarik zinciri içindeki hareketinin etkili ve verimli bir şekilde
planlanması, uygulanması, taşınması, depolanması ve kontrol altında
tutulmasıdır” olarak yapılmıştır.
Tüm bunlar
değerlendirildiğinde Bartın Limanının lojistik sektöründe İç Anadolu ve Batı
Karadeniz bölgeleri için potansiyelinin olduğu belirtilmelidir. Bartın Limanı
ile ilgili ise: işletmecisinin Bartın Belediyesi, tahmil ve tahliye işleminin
üçüncü şahıslara ait olduğu ve kapasitesini 2013 yılında 1.800.000 tona
çıkardığı bilinmektedir. Liman rıhtımına aynı anda 2 adet 5.000-6.000 tonluk
motorlar yanaşabilmektedir. Liman 2 adet depolama alanına da sahiptir. Depolama
alanlarının çelik ambar özelliğinde olup 1.500 m2 olduğu
bilinmektedir.
Uluslararası mal taşımacılığı ise Rusya,
Romanya, Ukrayna ve Bulgaristan ile olduğu araştırmalar sonucunda edinilen
bilgiler dahilindedir(Bkz.: şekil1). Limana gelen ithal mallar sanayi
hammaddesi olarak adlandırılabilecek olan; kütük demir, ağaç parçacıkları ve
yengaları, taş kömür ve kağıt hamurudur. İhraç ürünleri ise: portland çimento
başta olmak üzere, profil demir, portakal, mandalina, limon, kireç, alçı, tuğla
gibi bölgede üretilen tarım ürünleri ve sanayi çıktılarıdır. Bartın limanı
ayrıca yolcu ve yük giriş-çıkış gümrük kapısı niteliğindedir. Ayrıca 2014
verilerine göre işletmeye RO-RO seferleri için altyapı çalışmaları
başlatılacaktır. Böylece Bartın Limanı, Ege Denizini ve Akdeniz’i Karadeniz’e
bağlayan transit taşımacılıkta önemli bir nokta olacaktır.
Batı Karadeniz
Kalkınma Ajansının 2011 yılında yapmış olduğu Bartın Konteyner Limanı
fizibilite raporunda Bartın Organize Sanayi Bölgesinde kurulacak olan yeni
fabrikalarla liman kullanımının artacağı öngörülmüştür ve bu öngörü 2013
yılında doğrulanmıştır.
Yukarıda bahsedilen
öngörünün gerçekleşmesindeki aktörlerden biri de Karadeniz Bölgesinin en büyük
demir-çelik fabrikası “Mescier Demir-Çelik Fabrikası”nın Bartın Organize Sanayi
Bölgesinde üretime başlamasıyla gerçekleşmiştir. Yılda 500.000 ton üretim yapan
fabrika bünyesinde 400 kişiye istihdam sağlamaktadır. Yakın bir zamanda da
kapasitesini %50 artırmayı planladıklarını belirtmişlerdir.
Şekil1: Bartın Limanı ve İthalat
ve İhracatta Bulunulan Ülkeler Gösterimi
5.1.4.
Sanayi
Bartın İli Merkez
İlçesi içerisinde sanayi alanları, küçük sanayi siteleri, depolama alanları ve
Organize Sanayi Bölgesinin dağınık olarak yer aldığı görülmektedir. İlin doğusu
ile batısı uçlarında kalan sanayi sitelerine doğalgaz ana arterinden doğalgaz
hattı çekilmiştir. Bu sanayi alanlarının dağınık yerleşiminden ötürü bu
bölgelere getirilecek olan hizmet, altyapı, işgücü ve sanayi girdileri ve
çıktıları ulaştırılması maliyeti artırıcı etmenler olarak karşımıza
çıkmaktadır. Tedarik zinciri denilen olgu çerçevesinde ve belirli sektörlerde
alansal kümelenme dikkate alındığında sanayi sektörünün ile olan katma değeri
azalmaktadır.
Organize Sanayi
Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği’ne göre OSB’nin tanımı yapılacak olunursa:
sanayinin uygun görülen alanlarda yapılanmasını sağlamak, çarpık sanayileşme ve
çevre sorunlarını önlemek, kentleşmeyi yönlendirmek, kaynakları rasyonel
kullanmak, bilgi ve bilişim teknolojilerinden yararlanmak, sanayi türlerinin
belirli bir plan plan dahilinde yerleştirilmesi ve geliştirilmesi amacıyla;
sınırları tasdik edilmiş arazi parçalarının imar planlarındaki oranlar
dahilinde gerekli idari, sosyal ve teknik altyapı alanları ile küçük imalat ve
tamirat, ticaret, eğitim ve sağlık alanları, teknoloji geliştirme bölgeleri ile
donatılıp planlı bir şekilde ve belirli sistemler dahilinde sanayi için tahsis
edilmesiyle oluşturulan ve 4562 sayılı kanun hükümlerine göre işletilen mal ve
hizmet bölgelerini tanımlamaktadır.
Bartın İli Merkez
İlçesinde istihdamın sektörel dağılımı incelendiğinde %27’sini sanayi
sektörünün oluşturduğu görülmektedir. Sanayi sektörünün üretim konuları ise
demir-çelik, toprak, plastik, mobilya, makine, konfeksiyon, gıda, madencilik,
tekstil ağırlıklıdır. Bu sanayi kollarının kurulma sebepleri ise Bartın il
vasfına ulaştıktan sonra 2008’e kadar 1.derecede kalkınma öncelikli yöre olarak
belirlenmişken kalkınma süresince genelde daha çok sanayi arsası odaklı
yatırımların yapılmış olmasındandır. 2009’da çıkan yeni yatırım teşvik
sistemine göre 3.derecede kalkınma öncelikli yöre olarak belirlenmiştir.
Bartın I. Organize
Sanayi Bölgesi şehir merkezine 12 km uzaklıkta olup %100 doluluk oranına
sahiptir. Buradaki sanayi kuruluşlarının Bartın Limanının Lojistik öneminden
yararlandıkları da raporlarda geçmektedir. Özellikle son yıllarda açılan
demir-çelik sanayinde Karadeniz bölgesinin en büyük şirketi olan Mescier
Demir-Çelik Fabrikası, Bartın Limanından ithalat ve ihracat yapanlar arasında
büyük bir orana sahiptir(300.000 ton ithalat ile 200.000 ton ihracat).
Şekil: Organize Sanayi Bölgesinin
Bulunduğu Yer
Alanda OSB’nin
içerisinde ve dışında yer seçmiş birçok da çimento fabrikası bulunmaktadır.
Organize sanayi
bölgesi dışında alanda bir de sanayi alanı bulunmaktadır. Sanayi alanının
Bartın 1/25.000 plan açıklama raporundaki açıklaması ise şöyledir: Planlama alanında
bölgenin genel yapısına uygun, tarımsal faaliyetleri destekleyici, ağır sanayi
fonksiyonlarını içermeyen sanayi tesislerinin yer alması hedeflenmiştir. Bu
doğrultuda sanayi sektörünün gelişmesi ve Bartın İli’ne özellikle demir-çelik
sektörüne yönelik talebin artmasına bağlı olarak şehir merkezine 14 km.
uzaklıkta bulunan Esenyurt Köyü’nde sanayi alanı gösterilmiştir. Fakat bu tanım
ve arkasından gelen açıklama tutarlılık göstermemektedir.
Organize hayvancılık
alanları; tarımsal ürünlerin katma değerlerini arttırmaya yönelik araştırma ve
geliştirme faaliyetleri ile üretim faaliyetlerinin ve hayvansal üretimin
yapıldığı işletmelerin alt yapısı sağlanmış bir bölgede bir araya
toplanmasının, yeni teknolojileri kullanarak besi, yem üretimi ve ürün işleme
tesislerinin gereğince bir arada düzenlenmesinin amaçlandığı alanlardır(Bartın
Plan Açıklama Raporu,2013).
Şekil: Sanayi Alanının Bulunduğu Alan
Gösterimi
Organize Hayvancılık
Alanları, hayvancılık sektöründe pazarlama sıkıntısına çözüm olarak
görülmektedir. Genel olarak Bartın’da yapılan hayvancılık ise ekonomik
olmayacak ölçüde cılız, sermaye birikimi az ve yerel Pazar içinde
gerçekleştirilmektedir. Bu doğrultuda sentez çalışması üzerinde gösterilen
organize hayvancılık alanları genel olarak hazine arazisi, mera alanları ve
kadastro harici alanlara tekabül etmektedir.
Tüm bunların dışında
alanda yapılan ithalat ve ihracat eylemleri değerlendirildiğinde ve alanın
potansiyelleri göz önüne alındığında belirlenmiş olan 3 bölge Bartın Merkez
İlçesi sektörel eğilimlerine göre öne çıkmaktadır. Bunlar: kağıt hamuru
üretiminde kullanılabilecek orman alanları varlığı, tekne yapımında
kullanılabilecek orman alanları varlığı ve mobilya, kerestecilik veya orman
ürünleri işletmeciliğinde kullanılabilecek ağaç barındıran orman alanları
varlığı olarak tespit edilmiştir.
Bartın Limanı’nda
yapılan ithalatta kağıt hamurunun bulunması alanda böyle bir eğilim olabileceğini
göstermektedir. Buna göre kağıt hamuru için gerekli olan ağaçlar “yumuşak ağaç”
türü olup, bunların içinde de göknar ve kızılçam ağaçları da yer almaktadır.
Bartın Merkez ilçesi bu doğrultuda ve kapalılık özelliği incelendiğinde, alanda
gayri prodüktif olan orman alanları ile birlikte bu ağaç türleri birlikte
değerlendirilmiştir. Gayri prodüktif olan orman alanları ise ilgili
yönetmeliklerle ve standartlarla belirlenmiş olan; kapalılık özelliği sıfır ve
bozuk orman statüsüne ait ormanlardır.
Şekil: Kağıt Hamuru Üretiminde
Kullanılabilecek Nitelikteki Ormanlar
Alanda sektörel
projeksiyon çalışması içerisinde de görülebilecek olan ve büyük önemi bulunan,
ahşap tekne ve yat yapımının mevcut olduğu bilinmektedir. Bartın ili Merkez
İlçesi bu konuda incelendiğinde, Gürgenpınarı Köyünde bulunan orman alanı
içerisinde ahşap tekne ve yat yapımında kullanılabilecek ağaçlardan meşe ve
gürgeni bünyesinde barındıran orman alanı bulunmaktadır. Bu arazinin eğilim
göstermesindeki sebep ise ağaç türü ve ormanın niteliği bakımından
değerlendirildiğinde bozuk koru özelliği gösteren meşe ve gürgen ağaç topluluğu
olması hammadde olabileceği konusunda potansiyel alan olarak belirtilmiştir.
Şekil: Ahşap Tekne Yapımında
kullanılabilecek Nitelikteki Orman
Mobilyacılık,
kerestecilik ve orman ürünleri işletmelerinde hammadde olarak kullanılabilecek
ağaçların bulunduğu orman alanlarının da Bartın Merkez İlçesinde bulunması
başka bir eğilim konusudur. Bu alanların 1/50.000 sentezinde gösterilmesinin
sebebi ise kapalılık ve nitelik bakımından birlikte değerlendirilip elde edilen
analitik bir sonuç olmasıdır. Bu alanda da kapalılık değeri sıfır olup, nitelik
bakımından da bozuk baltalık oldukları için gösterime eklenmişlerdir.
Şekil: Mobilyacılık, Kerestecilik
ve Orman Ürünleri İşletmelerinde Kullanılabilecek Nitelikteki Orman Alanları
5.1.5.
Eğitim
Alanda Üniversite
alanının bulunması bir başka eğilimi oluşturmaktadır. Üniveriste alanları
Kutlubeyyazıcılar Köyü ve Merkezde Ağdacı Mahallesinde bulunmaktadır. Meslek
yüksekokulunda 1580 öğrenci, Üniversitede ise 7865 öğrenci eğitim
görmektedirler(http://www.bartin.edu.tr/).
Personel sayısı ise 660 kişidir.
5.2.Bartın Merkez İlçesinde Köyler Bazında Tespitler
6. ÖNERİ
Sentez ile belirlenen
eğilimlerle paralel olarak, alanın potansiyellerinin kullanılabilecekleri
tespitleri öneri paftası ile gösterilmiştir. Buna göre sentezde uygulanan
yöntem ile sektörel bazda hazırlanan başlıklar altında öneriler açıklanmıştır.
6.1.Bartın Merkez İlçesindeki Sektörel Öneriler
Sentez ile alandaki
eğilimler belirlenmiş ve buna göre de alanda sektörel bir çizelge doğrultusunda
öneriler incelenmiştir. Bu sektörel cetvelin başlıkları: turizm, tarım ve
hayvancılık, lojistik, sanayi, eğitim olarak senteze paralel belirlenmiştir.
6.1.1.
Turizm
Kızılkum, Hatipler, Güzelcehisar, Karasu,
Mugada gibi yerleşmelerdeki; doğal, kültürel ve tarihi turizm faaliyetleri için
potansiyelinin kullanılmasına yönelik teşvik ve gerekli fonksiyon ve
donatıların sağlanmasına yönelik öneri bulunmaktadır. Bu öneri bahsedilen
köylerdeki turizm faaliyetleri doğrultusunda Bartın Merkez İlçesine katma değer
oluşturması bakımından önemlidir. Bartın ili bütününde düşünüldüğünde alanın en
tanındık yeri olan Amasra ile bir rota çıkarılarak bu rotanın tanıtımının
reklamının yapılması sağlanmalı ve Bartın Limanı turist kruvaziyerleri için de
kullanılması devam ettirilmeli ve kapasitesi bu doğrultuda da artırılmalıdır.
Bunun dışında alanda
Küre dağlarının bir bölümünün bulunması sebebiyle dağcılık ve doğa turizmine
yatkın olması unutulmamalı ve bu doğrultuda potansiyeli kullanılmalıdır. Buradaki
turizm tesislerinin sayısı artırılmalı ve gereken önem verilmeli ve yatırımlar
teşvik edilmelidir.
Kızılkum, İnkum ve
Güzelcehisah Köylerinde turizm tesisi sayısının artırılması da öneriler
arasında yer almaktadır.
6.1.2.
Tarım
ve Hayvancılık
Tarıma dair yapılan
sentez çalışmasında alanın %48’inin işlenmeyen tarım alanı olarak bulunduğu
belirlenmiştir. Alanda işlenmeyen tarım arazilerinin potansiyellerine göre
%10’un daha fındık, çilek ve kestane için üretime katılmaları önerilmektedir.
Bu konuyla ilgili gerekli bilgiler sektörel projeksiyon tablosunda gösterilmeye
çalışılmıştır.
Sentezde sanayi
başlığı altında değerlendirilmiş olan sanayi alanı olarak belirlenen bölgede
aslında tarımsal organize bölgesi olarak kullanılması önerilmektedir. Tarımsal
organize bölgesinin ise tanımı şu şekildedir: Tarımsal ihtisas OSB ve
besicilik, süt sığırcılığı, meyvecilik, sebzecilik, seracılık, çiçekçilik vb.
tarımsal ürün işleme faaliyetlerinin bir arada yapıldığı, disipline edildiği,
tek elden sevk ve idare edildiği, desteklendiği ve üretici-sanayici-pazarlayıcı
entegrasyonunun gerçekleştirildiği alanlardır. Böylece alanda raporda yazdığı
şekliyle demir-çelik sanayine burada izin verilmesi mümkün olmayacaktır.
Öneride getirilen koşul sadece tarım destekli sanayi olarak kullanılması
belirlenmiştir. Bu bölgelerde tarımsal üretimin ve toprak kullanımının
veriminin arttırılarak sürekliliğinin sağlanması, tarım nüfusunun yerinde
istihdam edilmesi, gelir kaynaklarının arttırılması yada yeni kaynaklar
oluşturulması, tarımsal tesislerin bir plan çerçevesinde bir araya getirilmesi,
başta çevre koruma ve gıda maddesi hijyenik koşulları olmak üzere kontrol
edilme kolaylığının sağlanması esastır.
Hayvancılıkla ilgili
ise alanda bulunan ve bunlara ek olarak önerilerde bulunulan organize
hayvancılık alanlarıyla ilgili öneriler getirilmiştir. Organize hayvancılık
alanları, tarımsal üretimin katma değerinin artırılmasına yönelik ve hayvansal
üretimin yapıldığı işletmelerin altyapısı sağlanmış bir bölgede bir araya
gelmesini ve bu doğrultuda; besi, yem üretimi ve ürün işleme tesislerinin
gereğince bir arada düzenlenmesini amaçlayan alanlar olarak öngörülerek
önerilmiştir. Bu önerinin sebeplerinden biri de arazi varlığının küçüklüğü,
bilgi ve girdi kullanım düşüklüğü, ekonomik olmayacak derecede azlığı, sermaye
birikiminin az ve yerel Pazar içerisinde arz edilmesidir.
6.1.3.
Lojistik
Bartın Liman’ı mevcut
kapasitesinin %50’sini kullanmaktadır. %75’e ilk etapta çıkarılacağı planlarda
öngörülmüştür ve bunun üzerine %100 ise öneri paftasında görülmektedir. Bunun
dışında alandaki Organize Sanayi Bölgesi ile ulaşım bakımından değerlendirildiğinde
ise erişimi kolay bağlantı yollarının güçlü olduğu görülmektedir. Organize
Sanayi Bölgesinin alanı artırılacağı ve gelecek olan yatırımlar ile birlikte
düşünüldüğünde ki özellikle demir-çelik fabrikaları, çimento üzerine fabrikalar
ve diğer önerilen sektörlerle alanda Bartın Limanı’nın etkin bir biçimde
kullanılması gerekliliği öngörülmektedir. Tüm bunlar dikkate alındığında
Bartın’ın ve İç Anadolu Bölgesinin Bartın Limanı ile olan ilişkileri dikkate
alındığında ithalat ve ihracat kapasitesinin artmasıyla birlikte bu öneri
getirilmiştir.
Bartın Limanı ile
birlikte lojistik sektörü içerisinde beklemeli mallar için depolama alanları da
büyük bir önem taşımaktadır. 1500 m2 büyüklüğünde Bartın Limanı’nda
2 adet depolama alanı bulunmaktadır. Bu depolama alanları yakınında bir de
çimento fabrikası bulunmaktadır. Sanayiye ait öneriler içerisinde alanda
dağınık olarak yer seçmiş olan bu fabrikalarla ilgili karara göre bu fabrikanın
üretim işlemlerinin Organize Sanayi Bölgesi içerisinde yeni önerilen alana taşınması
önerilmiştir. Taşınmasıyla buradaki fabrika değeri yok olan alan için de öneri
olarak depolama alanı yapılması getirilmiştir.
Bartın Limanı’nın
RO-RO seferlerine uygun hale gelebilmesi için iskele çalışmaları ve gerekli
altyapıların tamamlanması da öneriler arasında yer almaktadır.
6.1.4.
Sanayi
Yeni yatırım teşvik
sistemine göre 3.dereceden kalkınma öncelikli yöre olarak belirtilen Bartın
için sanayi sektöründe de sentezde belirlenen eğilimler doğrultusunda
önerilerde bulunulmuştur.
Bartın I. Organize Sanayi
Bölgesi %100 doluluk oranına sahip olduğu daha önce de belirtilmişti ve bu oran
dışarıdan gelecek ya da yerli yatırımların sanayi bölgesine olmasını
engellemektedir. Buna göre alanda mevcut Organize Sanayi Bölgesine ek bir alan
önerisi bulunmaktadır. Organize Sanayi Bölgesi alansal gelişimi olmazsa alanda
sektörel kümelenme sağlanamayacak ve çarpık bir sanayileşme süreci var
olacaktır. Tüm bunlar dikkate alındığında OSB’nin mevcut altyapı sistemleri
güçlendirilerek yeni alan önerisi getirilmiştir. Böylece alanda var olan
çimento ve demir-çelik gibi sanayiler bu alana çekilebilir ve yeni yatırımlara
da açılıp Bartın Merkez İlçesi için katma değer ve istihdam alanları
yaratılabilecektir.
Organize sanayi
bölgesi dışında belirtilen sanayi alanının sadece tarımsal ürünleri
destekleyici ve işlenmesine uygun ağır sanayi içermeyen tarımsal organize bölge
olarak önerilmiştir. Böylece hem alandaki tarım faaliyetleri desteklenmiş
olacaktır hem de tarımsal faaliyetler sonucunda elde edilen ürünler yerel Pazar
dışında da taleplerine ulaşabilecek kaliteye ulaşması sağlanacaktır. Burada
önerilen Tarımsal Organize Bölgesi hakkındaki detaylı bilgi önerinin tarım
sektörü başlığı altında verilmiştir.
Alanda mevcutta
bulunan organize Hayvancılık alanlarına ek olarak alanın doğusunda bulunan ve
yumurtacılık ve kümes hayvancılığının yapıldığı alana da bir adet öneri
getirilmiştir. Bunun sebeplerinden biri de alandaki bu faaliyetlerin
desteklenmesi ve yeterli ve etkin bir biçimde kaliteli üretim ve pazarlama
olanaklarının sağlanması olarak gösterilmektedir.
Sentezde belirlenen
eğilimler doğrultusunda ve alanın mevcut ithalat ve ihracat ürünleri birlikte
değerlendirildiğinde alanda kağıt hamuru, tekne yapımı ve mobilya, kerestecilik
ve orman ürünleri işletmelerinde hammadde olarak kullanılabilecek ve
oluşturulan ürünlerinin hammaddelerinden daha fazla katma değere getireceği
orman alanlarının varlığı belirlenmiştir.
Bu doğrultuda alanda
tespit edilen kağıt hamuru yapımına ait mevcutta 1 adet fabrika bulunurken
bunun gelişecek olan OSB’nin de yardımıyla daha da artırılıp Bartın Merkez
İlçesine Katma değer yaratması amaçlanarak öneride bulunulmuştur.
Aynı şekilde tekne
yapımında kullanılan ağaç türlerine ve ormanın niteliğine göre belirlenen
alanlar da alandaki tarihsel süreç içerisinde var olan ahşap tekne ve yat
yapımcılığı için ayrı bir girdi olarak belirlenmiş ve bu sektörün de
geliştirilmesi önerilmiştir.
Mobilya, kerestecilik
ve orman ürünleri işletmeciliğinde hammadde olarak kullanılabilecek olan
ağaçların bulunduğu orman alanları da sentez ile belirlenip bu orman
alanlarının özellikleri gösterilmiştir. Buna göre alanda bu sektöre dair büyük
bir eğilim tespitinden sonra alanlar hammadde kullanımı için önerilmiştir.
Sektörel projeksiyon içerisinde gelişmesi incelenmiştir.
6.1.5.
Eğitim
Bartın Merkezinde son
yıllarda Bartın Üniversitesi yeni bir katma değer oluşturmaya başlamıştır. Buna
göre merkezde bulunan Ağdacı Mahallesindeki Üniversite alanında daha fazla
fakülte ve bölüm ile genişlemesi ve geliştirilmesi önerilmektedir. Bu durumla
ilgili mekânsal gelişim 1/5000 ölçekli plan ile belirlenecektir. Üniversitenin
gelişimi ve kapasitesinin artması alanda inşaat sektöründe ve ilin kentsel
gelişim alanları ayrıca ulaşım bağlantıları üzerinde bile etkili olabilecek
güçlü bir sektördür. Üniversite öğrencileri için gereksinimlerini
karşılayabilecek yeterli miktarda fonksiyon ve kullanımlar belirlemede etkili
olacaktır.
6.2.Bartın Merkez İlçesinde Köyler Bazında Öneriler
Bartın Merkez
İlçesinde bulunan 138 köyün nüfusları ve donatıları incelendiğinde alanda 5
adet merkez köy önerisi geliştirilmiştir. Bu köyler: Akbaş, Aydınlar, Akağaç,
Arıönü ve Karainler köyü olarak belirlenmiştir. Bu köylerin merkez köy seçilme
nedenleri ise: çevredeki köylere göre nüfuslarının daha yüksek olması, önerilen
köylerin bir çoğunun da nüfusunun artmakta olduğunun saptanması (Aydınlar,
Akağaç ve Karainler köyünün), donatılara erişim bakımından incelendiğinde ise
çevresindeki köylere nazaran daha donanımlı oldukları sentez çalışması
doğrultusunda belirlenmiştir.
7. SEKTÖREL PROJEKSİYON
Alanda öne çıkan
sektörlerin ve geliştirilebilecek yeni sektörlerin belirlenmesinden sonra
Bartın’ın üretim durumuna dünya ve Türkiye ölçeklerinde bakılmış, daha sonra da
bunları geliştirmeye yönelik bir takım senaryo ve politikalar belirlenmiştir(bkz.:
Tablo-2). Tüm bu işlemlerden sonra mevcut istihdam göz önünde bulunarak
önerilen istihdam ile toplam katma değer hesaplanmıştır. Sektörel
projeksiyondan sonra ise alanın nüfusuna ve işsizlik oranına göre 2030 yılına
dair projeksiyon oluşturulmuştur.
Tablo-2: Sektörel Projeksiyon
Belirlenen sektörler:
çilek, fındık, kestane, buğday üretimi, et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri,
yumurtacılık, konserve, mobilya, kağıt hamuru, demir-çelik sanayi, ahşap tekne
yapımı, turizm olarak belirlenmiştir.
Çilek üretimini ele
alacak olursak: çilek en fazla %30 oranıyla Dünya’da Amerika’da üretilmektedir.
Daha sonra %8 ile İspanya ve %7 ile 3. Sırada Türkiye’de üretiminin yapıldığı
bulunmuştur. Türkiye’de ise Mersin, Antalya ve Aydın en çok üretimin
gerçekleştiği 3 yer olarak karşımıza çıkmaktadır. Bartın ise çilek üretiminde
Türkiye’de 18. Sırada yer almaktadır. Bartın Merkez İlçesinde çilek üretiminin
alansal olarak kapladığı yer 85,3 ha olarak bulunmuştur. Çilek üretimi için
oluşturulmuş senaryo ve politikalar ise şu anda Bartın Merkez İlçesinde 14
köyde üretilmekte olduğu fakat 31 köyde daha üretiminin gerçekleştirilebileceği
yönündedir. Sertifikalı çilek fidesi desteği ile dekar başı 300 TL teşvik
kapsamında verilen değer olarak raporlara işlenmiştir. Çilek üretiminde mevcut
istihdam 400 kişi olduğu bilinmektedir. Yapılan projeksiyon ile birlikte ise
300 kişinin daha öngörülen istihdam artışı olarak belirlenmiştir. Çilek üretiminin
son durumda Bartın Merkez İlçesine katma değeri 10.000.000 TL olarak
hesaplanmıştır.
Kestane üretimini ele
aldığımızda ise 825.000 ton ile Çin 1. Sırada daha sonra İtalya, Kore ve 4.
Sırada da Türkiye gelmektedir. Türkiye’de 15.000 ton ile Aydın başta olmak
üzere, İzmir’de 6.000 ton ve Sinop’ta 4.000 ton üretilmektedir. Bartın ise
2.578 ton ile Türkiye’de 7. Sırada yer almaktadır. 890 ha’lık bir alanda
üretimi yapılmaktadır. Orman işlerinin yaptığı 5 yıllık 5 yıllık plan dahilinde
senaryo ve politikalar yürütülmelidir. Yöntem ve teşvik olarak ise: özel ürün
üretimine yönelik hibe ve desteğin sağlanması belirlenmiştir. Mevcutta bu
sektörde çalışan insan sayısına ulaşılamamıştır fakat 350 kişilik bir öneri
istihdam söz konusudur. Kestane üretiminin hesaplara göre katma değeri ise
10.312.000 TL olarak bulunmuştur.
Aynı şekilde fındık
üretimine bakıldığında, Türkiye Dünya’da en çok fındık üretilen yer olarak
belirlenmiştir. Daha sonra İtalya ve Azerbaycan gelmektedir. Türkiye’de ise
Giresun, Ordu ve Samsun ilk üçte yer almaktadırlar. Bartın ise bu listede
Türkiye’de 14.sırada yer almaktadır ve üretilen fındık miktarı ise 7.016 ton
olarak raporlarda belirtilmiştir. 608 hektarlık alan üzerinde üretiminin
gerçekleştiği de bilinmektedir. Üretimin gerçekleştiği yer genel olarak
Karadeniz Bölgesi olarak değerlendirilebileceği için bu konudaki senaryo ve
politikalar yine Karadeniz Bölgesinin fındık üretiminde bir bütün olarak
düşünülüp sektörün buradaki devamlılığı ve gelişimi sağlanmalıdır. Yöntem ve
teşviklerde ise kestane ile aynı paralelde özel ürün üretimine yönelik hibe ve
desteğin sağlanması olarak belirlenmiştir. Fındık üretiminde Bartın Merkez
İlçesi dahilindeki mevcut istihdam 2000 kişi olarak hesaplanmıştır. Bu bölgeye
getirilen öneriler ile birlikte alanda 1500 kişiye daha fındık üretiminde
istihdam sağlanabileceği belirlenmiştir. Tüm bu değerlendirme ve önerilerden
sonra Bartın Merkez İlçesi için fındık üretiminin katma değeri 56.840.000 TL
olarak hesaplanmıştır.
Et ve et ürünleri ile
ilgili olarak bulunan açıklamalarda ise bu sektörün ekonomik olmayacak kadar
cılız olması ve sadece alanın ihtiyacı olan et ve et ürünlerini üretmeye
yönelik üretim yapıldığı konusunda veriler mevcuttur. Bununla birlikte alana önerilen
organize hayvancılık bölgesi ile birlikte değerlendirildiğinde bu sektöründe
katma değerinin artacağı öngörüsünde bulunulmuştur. Buna göre et ve et
ürünlerinde dünyada; İrlanda, Lüksemburg, Danimarka olarak sıralanmıştır.
Türkiye’de ise Afyon, Kars ve Kocaeli gelmektedir. Bartın Merkez ilçesinde toplamda
2 hektarlık alan kaplayan 5 adet mezbaha bulunmaktadır. Küçük ve büyük baş
hayvancılığa yönelik yapılan ülke bazındaki politikalar ve alanda oluşturulacak
olan Organize Hayvancılık Alanları ile de üretimin yapılması amaçlanmaktadır.
Mevcut teşviklerin devam ettirilmesi de yöntem ve teşvik olarak belirlenmiştir.
Mevcut mezbahalarda çalışan sayısı olarak 20 kişi sayısı bulunmuştur. Önerilen
istihdamdaki artış 15 kişi olarak hesaplanmıştır.
Yumurtacılık ile
ilgili olarak Dünya’da Amerika, Çin ve Brezilya gelmektedir. Türkiye’de ise
Afyon, Konya ve Manisa gelmektedir. Yumurtacılık sektörüyle alakalı olarak
alanda bir adet tesis bulunmaktadır. Senaryo ve politika olarak alanda gelişme
potansiyeli bulunan yumurtacılık sektörü için gerekli kurumlar tarafından
üretim-yatırım rehberinin oluşturulması gerekmektedir. Kümes hayvancılığının
yaygın olduğu Arıt Beldesi ve çevresinde tavuk çiftliği ve yumurta üretimine
dair teşvikler oluşturulması yöntem ve teşvik olarak belirlenmektedir. Alanda
çalışan mevcut kişi sayısı 8 iken bunun geliştirilen yumurtacılık sektörü için
artan istihdam olarak 6 kişi daha önerilmiştir. Bu durumda katkı payı 59.500 TL
olarak hesaplanmıştır.
Ayrıca alanda üretimi
konusunda hammadde alanlarının sentezde belirlenip öneride kullanım yönleri
belirlenen mobilyacılık, kağıt hamuru üretimi ve ahşap yat ve tekne yapımı
sektörler de sektörel projeksiyon ve gelişim tablosunda yer almaktadır.
Bunlardan önemli olarak görülen ahşap yat ve tekne yapımı için Dünya’da 2.
Sırada yer almaktayız. Türkiyede ise Muğla 1.sırada, Bartın 2.sırada yer
almaktadır. Bartın İlinin özgün kimlik özelliklerinden biri olan ahşap yat ve
tekne yapımcılığının gelişmesi için devlet destekli tanıtım ve teşvik
politikalarının geliştirilmesi önerilmektedir. Mevcutta bu sektöre Bartın’da 94
kişi istihdam etmektedir. Yapılacak olan teşvik ve gelişim yöntemleri
doğrultusunda 70 kişinin daha bu sektörde istihdam edilmesi planlanmaktadır.
Bunun sonucunda 1.000.000 TL katma değer sağlaması hesaplanmıştır.
Diğer sektörler için
tabloyu takip edip sektörel projeksiyon yapılmaktadır. Bunun sonucunda ise
demir-çelik sanayisi, turizm, kağıt hamuru ve mobilya, süt ve süt ürünleri ve
buğday üretiminin projeksiyonları tablodan takip edilebilmektedir.
8. DEĞERLENDİRME
Bartın İli Zonguldak
İlçesinde 1991 yılında ayrılarak il ilan edilmiştir. aşağıda Bartın’a ait 1980
yılından itibaren olan nüfus gelişim tablosu gösterilmiştir(bkz.: Tablo-3).
Yıllar
|
Merkez
Nüfusu
|
1980
|
20.786
|
1985
|
25.117
|
1990
|
30.142
|
1995
|
32.937
|
2000
|
35.992
|
2005
|
43.604
|
2010
|
52,470
|
Tablo-3: Bartın İli Merkez
İlçesinin Nüfus Gelişimi
Bu veriler
doğrultusunda alana dair yapılan nüfus projeksiyonları aşağıdaki tabloda
gösterildiği şekilde verilmiştir(bkz.: Tablo-4)
Projeksiyon
Yılları
|
Doğrusal
|
Bileşik
Faiz
|
Üstel
|
2015
|
54.132
|
61,239
|
61,387
|
2020
|
59.056
|
71,474
|
71,819
|
2025
|
63.980
|
83,418
|
84,025
|
2030
|
68.905
|
97,360
|
98,304
|
Tablo-4: Bartın İli Merkez
İlçesine Ait Nüfus Projeksiyonları
Buna göre Bartın İli
Merkez İlçesi için 2030 yılına ait kullanılacak olan nüfus projeksiyonunu üstel
fonksiyon ile belirlenen 98.304 kişi olarak kabul edilmiştir. alanda yapılan
sektörel projeksiyon ile birlikte ise yeni açılan istihdam dallarına ve
geliştirilenlere ek olarak ihtiyaç olan kişi sayısı da Tablo-7 ile belirtilmiş
ve 3454 kişi olarak belirlenmiştir.
Tüm bunlar
değerlendirilirken öncelikle işsizlik oranları ve mevcut nüfusuna bakarak bir
değerlendirme yapılmıştır. Mevcut aktif nüfusun 93.609 olduğu bilindiğine ve
işsizlik oranının %5’in altına düşmeyeceği bilindiğine göre öngörülen işsiz
insan sayısının 4680 kişi olması gerekmektedir fakat mevcutta işsiz insan
sayısı 6925 kişi olarak belirtilmiştir(bkz.: Tablo-5,6)
AKTİF
NÜFUS
|
||
Erkek
|
46279
|
|
Kadın
|
47330
|
|
Toplam
|
93609
|
|
Öngörülen
İşsizlik
|
4680.45
|
|
Tablo-5: Bartın Merkez İlçesi
Aktif Nüfus ve Öngörülen İşsizlik sayısı Tablosu
Yaş
Aralıkları
|
Nüfus
|
|
Erkek
|
Kadın
|
|
15-19
|
5484
|
5596
|
20-24
|
5501
|
5585
|
25-29
|
5565
|
5342
|
30-34
|
5880
|
5893
|
35-39
|
5600
|
5607
|
40-44
|
4990
|
5183
|
45-49
|
4461
|
4867
|
50-54
|
4506
|
4810
|
55-59
|
4292
|
4447
|
Toplam
|
46279
|
47330
|
Tablo-6: Aktif Nüfusun
Belirlenmesindeki Kadın ve Erkek Nüfusları
Aradaki fark olan 2245
kişi açılan istihdam alanları ile doyurulabileceğine göre sektörel projeksiyon
ile üretilen 3454 kişiden geriye 1209 kişilik bir açıklık olduğu
saptanmaktadır. Bu 1209 kişilik açığı Bartın İli Merkez İlçesi hanehalkı oranı
3.6 ile çarptığımızda ise 4352,4 kişilik bir istihdam göçü olacağı
belirlenmiştir. Buna göre alana gelecek olan insanlar ve üstel nüfus
projeksiyonu ile birlikte alandaki 2030 yılına ait yeni nüfusun 102.656 kişi
olması beklenmektedir.
Sektörler
|
Öngörülen
Artı İstihdam
|
Et
ve Et Ürünleri
|
15
|
Süt
ve Süt Ürünleri
|
0
|
Yumurta
|
6
|
Çilek
|
300
|
Kestane
|
350
|
Fındık
|
1500
|
Buğday
|
0
|
Tekne
|
70
|
Turizm
|
83
|
Konserve
|
100
|
Mobilya
|
700
|
Kağıt
Hamuru
|
130
|
Demir
Çelik
|
200
|
Toplam
|
3454
|
Tablo-7: Sektörel Projeksiyon ile
Belirlenen İstihdam Edilecek Kişi Sayısı
9. SONUÇ
Dönem içerisinde
yapılan analizler sonucunda ulaşılan sentez paftası alana dair GZFT analizi
sonucunda bir vizyon belirlenip, bu vizyon süreci dahilinde de amaç ve hedefler
kapsamında alanın ekonomik ve doğal çevresi hakkında geliştirmeye ve düzenleme
amacıyla önerilerde bulunulmuştur. Öneri çalışmasının ardından alana dair
sektörel projeksiyon yardımı ile alandaki sektörel gelişme başlıkları
belirlenmiş ve bunların geliştirilmesine yönelik hamleler belirlenmiş alana
yapacakları katma değerler hesaplanmaya çalışılmıştır. Bunların sonucunda
alanda artı bir istihdam yaratılmıştır. Tüm bu çalışmalar 1/5000 Bartın Nazım
İmar Planı için bir altlık oluşturmakta ve alana dair yapılan nüfus
projeksiyonuyla birlikte yeni gelişme alanları ve bu gelişme alanlarının kimliği
doğrultusunda bilgi verecek olmalarıdır.
10. KAYNAKLAR
-
2014-2015 Mehmet Ali Yüzer grubu
çalışma grubu analizler ve çalışmaları
-
TÜİK, 2012, 2013 verileri
-
Lojistiğe Giriş, Prof. Dr. Mehmet
TANYAŞ, s.4